Şehirlerin hızla büyümesi ve karmaşıklaşması, sakinlerinin temel ihtiyaçları ve refah seviyesi üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Bu durum, insanların yaşam kalitelerini doğrudan etkiliyor ve çevresel zorluklar yaratıyor. “15 Dakikalık Şehir” modeli, bu sorunlara devrim niteliğinde bir çözüm sunuyor. Bu model, sakinlerin günlük ihtiyaçlarını karşılamak için saatlerce yolculuk yapmak yerine, evlerine yakın yerlerde bu ihtiyaçları karşılamalarını amaçlıyor. Yerel yönetimler ve siyasi adaylar için, şehirleri daha yaşanabilir kılmak adına bu stratejiyi benimsemek, sürdürülebilir bir geleceğe doğru atılmış büyük bir adım olabilir.
15 Dakikalık Şehir Nedir?
“15 Dakikalık Şehir”, temelde şehir sakinlerinin yaşam alanlarına 15 dakikalık bir yürüme veya bisiklet mesafesinde eğitim, sağlık, alışveriş, eğlence gibi temel hizmetlere erişebilmelerini sağlayan bir kentleşme modelidir. Bu yaklaşım, insanların günlük yaşamlarında gereksiz seyahatleri minimize ederken, yerel işletmeleri ve topluluk bağlarını güçlendiriyor. Ayrıca, çevre üzerindeki olumsuz etkileri azaltarak sürdürülebilir bir yaşam tarzını teşvik ediyor.
Neden Önemli?
COVID-19 pandemisi, küresel çapta şehir yaşamının zorluklarını ve kırılganlıklarını gözler önüne serdi. Ulaşımın kısıtlanması, hizmetlere erişimde yaşanan eşitsizlikler ve sosyal izolasyon, pek çok kişi için yaşam kalitesinde ciddi düşüşlere yol açtı. “15 Dakikalık Şehir” modeli, bu sorunları ele alarak, şehir içinde esneklik, erişilebilirlik ve dayanıklılık sağlamayı hedefliyor. Bu model, toplulukların birbirine daha bağlı ve destekleyici olmalarını, yerel ekonomilerin canlanmasını ve bireylerin günlük yaşamlarında daha yüksek bir konfor ve kolaylık yaşamalarını mümkün kılıyor.
15 Dakikalık Şehir Kavramının 6 Temel Dayanağı
- İyi çalışma şartları
- Saygın bir yaşam
- Bireyin gereksinimlerini karşılaması
- Sunulan eğitim fırsatlarına erişim
- Her yönden iyi olma
- Kendine zaman ayırma, eğlenme
Yerel Yönetimlere Öneriler
- Altyapı ve Ulaşım: Yerel yönetimler, yaya ve bisiklet dostu altyapıların geliştirilmesine öncelik vermelidir. Toplu taşıma seçenekleri, özellikle uzak bölgelerde yaşayanlar için optimize edilmeli ve yeşil alanlar şehir planlamasının merkezine alınmalıdır.
- Ekonomik Gelişim: Yerel işletmeler ve hizmetler desteklenmeli, mahalle bazında ekonomik kalkınma teşvik edilmelidir. Bu, işsizlik oranlarını düşürebilir ve toplulukların refah seviyesini artırabilir.
- Topluluk Katılımı: Yerel yönetimler, şehir planlama süreçlerine topluluk katılımını teşvik etmeli ve sakinlerin ihtiyaçlarını ve önerilerini dikkate almalıdır. Bu, daha demokratik ve şeffaf bir yönetim anlayışını destekler.
- Yeşil Alanlar: Yeşil alanlar ve halka açık parklar genişletilmeli, şehir sakinlerinin doğayla iç içe zaman geçirebilmeleri için fırsatlar sunulmalıdır. Bu, genel sağlık ve refah seviyelerini artırırken, çevresel sürdürülebilirliği de destekler.
- Eşitlik ve Kapsayıcılık: Yerel yönetimler, herkes için erişilebilir ve adil bir şehir ortamı sağlamak adına çeşitli demografik grupların ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmalıdır.
Günümüzdeki Örnekleri
15 dakikalık şehir konsepti, evleri odağına alarak, pandemi sonrası ortaya çıkan yaşam tarzında kritik bir öneme sahip olurken, temel ihtiyaçların 15 dakikalık bir yürüyüş ya da bisiklet sürüşü ile karşılanabileceği bir yaşam modeli sunuyor. Paris’in coğrafi yapısının, merkezden uzaklık derecesine göre farklı bölgelere ayrıldığını bilenler, bu yenilikçi fikrin Sorbonne Üniversitesi’nden Profesör Carlos Moreno tarafından önerilmiş olmasına şaşırmayacaklardır. Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo da bu konseptin önemli savunucularından biri olarak öne çıkıyor. 2014 yılından bu yana görevde olan Sosyalist Parti üyesi Hidalgo, Paris’in ilk kadın belediye başkanı olarak, şehri 15 dakikalık şehir modeli etrafında yeniden yapılandırma hedefiyle uluslararası alanda da dikkatleri üzerine çekti. Hidalgo’nun bu yenilikçi planları, onun seçim kampanyasının merkezini oluştururken, dünya çapında şehir planlama ve sürdürülebilir yaşam konusunda önemli bir tartışma başlattı.
Sonuç
“15 Dakikalık Şehir” modeli, sadece şehirlerin fiziksel yapısını dönüştürmekle kalmaz, aynı zamanda sosyal dokuyu, ekonomik dinamikleri ve çevresel sürdürülebilirliği de iyileştirir. Yerel yönetimler ve adaylar, bu yenilikçi yaklaşımı benimseyerek, sakinlerine daha sağlıklı, bağlantılı ve sürdürülebilir bir gelecek sunabilir. Pandemi sonrası dünyada, bu tür dönüştürücü stratejilere yönelmek sadece bir tercih değil, aynı zamanda bir zorunluluktur. Kopenhag ve Amsterdam gibi şehirler zaten bu yönde adımlar atmıştır. Türkiye’nin de bu değişime ayak uydurması ve şehirlerini geleceğe hazırlaması gerekmektedir. Bu, yalnızca mevcut nesiller için değil, aynı zamanda gelecek nesiller için de daha yaşanabilir şehirler ve daha sürdürülebilir bir dünya anlamına gelir.